Trong những năm gần đây, sự bùng nổ của Bitcoin đã tạo ra một loại tài sản mới – tài sản ảo (Virtual Asset). Theo dự báo của Boston Consulting Group, đến năm 2030, tài sản ảo ở dạng token sẽ chiếm tới 10% GDP toàn cầu, tương đương với khoảng 16.100 tỷ USD. Giữa bối cảnh này, câu hỏi đặt ra là: Việt Nam nên cấm hay quản lý tài sản ảo, đặc biệt là Bitcoin và các sàn giao dịch tiền mã hóa?
Sự phát triển của Bitcoin và thị trường tài sản ảo tại Việt Nam
Tài sản ảo có thể được định nghĩa là giá trị số có thể giao dịch, bao gồm các đồng tiền mã hóa như Bitcoin, Ethereum, cùng với các loại token khác như NFT (token không thể thay thế) và RWA (Real World Asset) – tài sản thực được mã hóa hoặc token hóa. Tại Việt Nam, thị trường tài sản ảo đã có những bước tiến vượt bậc.
Theo ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech (Hiệp hội Blockchain Việt Nam), chỉ riêng trong tháng 5/2023, tổng giá trị giao dịch Bitcoin của người dùng Việt Nam trên một sàn giao dịch hàng đầu đã đạt khoảng 20 tỷ USD mỗi tháng. Thực tế, thị trường OTC (mua bán trực tiếp) tài sản ảo tại Việt Nam mỗi ngày có quy mô không dưới 100 triệu USD. Điều này cho thấy tiềm năng khổng lồ của thị trường khi giá trị Bitcoin còn ở mức 30.000 USD.
Những thách thức trong việc quản lý tài sản ảo
Với sự phát triển mạnh mẽ này, Việt Nam cần xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng để quản lý các hoạt động liên quan đến tài sản ảo, điều này không chỉ để ngăn chặn các hành vi rửa tiền xuyên quốc gia mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường. Theo ông Phan Đức Trung, Phó Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, nhiều quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, cũng như các nước châu Âu đã có những quy định và khung pháp lý cụ thể cho thị trường tiền mã hóa và tài sản ảo.
Tại Việt Nam, số liệu từ Bộ Tư pháp Mỹ đã cho thấy, trong năm 2022, người Việt đã thu về tới 237,7 triệu USD từ tiền mã hóa. Điều đáng chú ý là tổng giá trị tiền mã hóa vào Việt Nam trong giai đoạn từ tháng 10/2021 đến tháng 10/2022 đạt hơn 100 tỷ USD. Điều này cho thấy không thể xem nhẹ sự xuất hiện của tài sản ảo trong nền kinh tế Việt Nam.
Cần có chiến lược hợp lý
Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam, nhấn mạnh rằng cần có một chiến lược hợp lý trong việc khai thác tiềm năng của các tài sản ảo, nhờ vào việc nắm bắt nguồn vốn từ các loại hình này. Việt Nam đang là một trong những nền kinh tế mở nhất thế giới, do đó, không thể phủ nhận rằng sẽ có những ảnh hưởng tích cực cùng tiêu cực đối với nền kinh tế.
Để tận dụng những lợi ích từ tài sản ảo, cơ quan chức năng cần xác định rõ hướng đi và cách thức quản lý. Các chính sách có thể tiếp cận bằng cách xem xét tài sản ảo tương tự như cách mà Việt Nam từng xem USD – được nắm giữ, gửi ngân hàng nhưng không được phép thanh toán trực tiếp bằng loại tiền này.
Chính phủ cần có những động thái kịp thời
Theo khuyến nghị của nhiều chuyên gia, Chính phủ đã giao cho Bộ Tài chính nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý cụ thể cho các loại tài sản ảo và các tổ chức cung cấp dịch vụ liên quan. Điều này không chỉ đảm bảo an toàn cho nhà đầu tư mà còn tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của công nghệ số tại Việt Nam.
Tuy nhiên, việc thừa nhận hay cấm tài sản ảo cũng đồng nghĩa với việc phải đối mặt với những xung đột lợi ích giữa các doanh nghiệp và nhà đầu tư truyền thống trong các lĩnh vực như bất động sản, chứng khoán và những người theo đuổi công nghệ mới. Mặc dù còn tồn tại nhiều thách thức, đây cũng chính là cơ hội để các đơn vị cung cấp dịch vụ tài sản ảo góp mặt và tham gia vào việc xây dựng luật lệ cho một thị trường vận hành hiệu quả hơn.
Hơn nữa, việc đưa ra quy định quản lý và giám sát hợp lý có thể giúp Việt Nam trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong việc ứng dụng công nghệ blockchain và tài sản ảo trong khu vực. Biện pháp này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và nhà đầu tư mà còn thu hút nguồn vốn ngoại, từ đó góp phần phát triển kinh tế một cách bền vững.
Kết luận
Nhìn chung, việc quản lý tài sản ảo và Bitcoin là một chủ đề phức tạp nhưng cần thiết trong bối cảnh kinh tế số hiện nay. Việt Nam cần sớm hình thành một hành lang pháp lý để không chỉ bảo vệ người đầu tư mà còn tận dụng những cơ hội mà tài sản ảo mang lại. Điều này đòi hỏi sự hợp tác không chỉ giữa các cơ quan chức năng mà còn giữa các tổ chức và cộng đồng đầu tư, nhằm xây dựng một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của thị trường tài sản ảo trong tương lai.